Screens

 

Serge Verstockt -muziek & Werner Van dermeersch, visuals 

 

Video SCREENS : klik hier 

Serge Verstockt is gefascineerd door de virtuele wereld van computers. In zijn vroege werk zocht hij al naar manieren om die technologie te gebruiken in het compositieproces. Hij schreef software waarin zijn muzikale denken vertaald werd in binaire codes, de computer werd een beetje componist, nam dat deel van het werk over dat “automatisch” kon uitgevoerd worden. In de jaren negentig groeide die computer uit tot een virtueel universum, nul- en éénatomen die ruimtes vormden waarin de mens - mits het nodige inlevingsvermogen -  kon binnentreden. De tweedimensionale wereld van Pacman en Donky Kong kreeg diepte, werd virtueel realistischer in omgevingen zoals die van Doom en Dukem Nukem. Voor het audiovisuele werk Screens (1998) creëerde architect Werner Van dermeersch samen met regisseur Eric Joris virtuele ruimtes in de game-editor van deze laatste wargame. Voor de vormgeving van enkele kamers deden ze beroep op kunstenaars zoals Maarten Van Severen. Tijdens een uitvoering treden de muzikanten improviserend in interactie met de geprojecteerde omgevingen die in realtime betreden worden. Omgekeerd wordt het parcours doorheen de viruele realiteit aangestuurd door de muziek. Er ontstaat een artistieke communicatie tussen beide werelden die de “klassieke” multimediale combinatie van film en muziek nooit had kunnen bewerkstelligen.

De basis voor het scenario, of eerder het literaire fundament, van Screens vond Verstockt bij de Italiaanse Futuristen die in de vroege twintigste eeuw onder leiding van Filippo Marinetti een artistieke strijd voerden tegen de heersende artistieke bourgeoiscultuur en bijhorende cultus van het verleden en klassieke schoonheid. Hun esthetica was die van het “lelijke”, het snelle, het geweldadige en het lawaai, het incorporeren van industriële vormen en klanken in de kunst, weg met het pastorale, romantische, de religie van het hoge, museale, voorwaarts! richting toekomst. Communiceren deden ze dan ook met manifesten en pamfletten, literaire vormen in overeenstemming met hun combatieve stellingname. Beethoven is schoon en indrukwekkend geweest, schrijft Luigi Russolo in 1913, maar zijn sonore wereld is niet die van het heden. De machine had de dagelijkse klankbeleving ingrijpend veranderd en kunst stond in de ogen van de futuristen niet los van haar tijd, ze was ermee verklonken en niet zomaar een vorm van verstrooiing of auditieve wellness voor de burgerij. Heldentenoren en rode pluche waren met andere woorden niet langer aan hen besteed. Lawaai werd een bouwsteen voor muziek en bleef dat tot vandaag, zelfs na een eeuw nog steeds niet ongecontesteerd in de klassieke muziekwereld. De futuristische manifestteksten vormen dan weer de letterlijke bouwstenen voor de virtuele muren in de eerster kamers van Screens. Ze worden ook gereciteerd door de uitvoerders en een computerstem: mens en machine, door tekst geaffecteerd en gealgoritmiseerd tot ze hun taligheid verliezen en opgaan in noise gegenereerd door de computerprocessoren uit de binaire codes van de futuristische woorden.  De versie-2012 van Screens gaat niet enkel over de relatie tussen tekst, beeld en geluid maar ook over communicatie tussen sonore werelden. De muzikanten vertegenwoordigen verschillende expressieve werelden. Plateaus van de nieuwe kunstmuziektraditie, algoritmisch componeren, improvisatie maar ook rock en punk raken elkaar. Twee van de uitvoerders zijn zelfs helemaal niet klassiek geschoold, zij zijn beeldende kunstenaars en benaderen het klinkende medium haast als vanzelfsprekend vanuit een andere hoek dan de doorgaans Harvey, Stockhausen of Xenakis spelende cellist. Verstockt probeert de postmoderne uitdaging om contexten te overstijgen als het ware in een artistiek concept te gieten, een muzikaal experiment waarin de klassieke machtspositie van de componist met zijn regulerende partituur verlaten wordt. In die zin is zijn denken verwant met een basisidee van het futurisme. Kunst, muziek staat niet los van de tijd waarin ze ontstaat. Een muzikaal affect is niet universeel, blijft niet eeuwenlang hetzelfde, onze muzikale beleving is simpelweg niet die van een negentiende eeuwer. Dat resulteert in een zeer fysieke, directe benadering van instrumenten en klankenwereld, hoge dynamieken en indrukwekkende sonore velden. De bewegingen door de virtuele kamers vinden hun pendant in muzikale gestes, bewegingen door toonruimtes en intensiteiten. Veranderende perspectieven en ruimtes beïvloeden muzikale sferen maar dat sturen gaat niet ten koste van vrijheden: de computerbeelden vormen geen partituur. Het parcours door de kamers en de posities van de virtuele wandelaar zijn bovendien net zo weinig gefixeerd en sonoor beïnvloedbaar.

 

Tekst : Maarten Quanten voor Champ d'Action 

 

 

Kalender

© 2004-2024 ChampdAction